Wijnkopersgildehuis en De Burcht in Amsterdam

Het Wijnkopersgildehuis

Het pand werd gebouwd op een gedeelte van het voormalige terrein van het Bethaniënklooster dat door het stadsbestuur eind 16de eeuw werd gekocht. De naam Koestraat herinnert aan het aanzien dat het Bethaniënklooster genoot in de stad wat betreft haar vetgemeste koeien die onder andere geleverd werden voor de maaltijden van de schutters. Rond 1600 stonden er ter hoogte van de nummers 10-12 drie woonhuizen. In 1611 voegde de speculant Claes Jansz Geus de drie panden samen tot één huis achter een nieuwe voorgevel met drie toppen. 

In 1630 werd het pand gekocht door het gilde van de wijnkopers dat het huis na een grondige verbouwing in tweeën deelde. Op nummer 10 kwam het gildehuis met aan de achterzijde een gildezaal en aan de voorzijde een vergaderruimte. Op nummer 12 kwam een zelfstandig woonhuis. Verder werden er grote kelders aangebracht. Aan de Koestraat werd een natuurstenen poort van de hand van Pieter de Keyser (zoon van Hendrick de Keyser) geplaatst. In het fronton bevindt zich een afbeelding van Sint Urbanus, patroon van de wijngaardiers. 

De Burcht

Het gebouw van de ‘Algemeene Nederlandsche Diamantbewerkers Bond' geldt als één van de hoogtepunten uit het werk van architect H.P. Berlage. Het heeft een uitzonderlijk gaaf bewaarde interieur, waaraan vooraanstaande kunstenaars en decorateurs meewerkten.
Het ontwerp kwam tot stand in 1899-1900, tegelijk met de Koopmansbeurs aan het Damrak.
Berlage ontwierp een sobere gevel met een monumentale ingangspartij onder een massieve boog en een toren. De vorm van het gebouw, met toren, ‘kantelen' en trappenhuis-binnenhof, is geïnspireerd op de architectuur van Italiaanse stadshuizen uit de Renaissance.

Direct achter de ingang ligt een monumentaal trappenhuis. Langs gemetselde bogen en een zandstenen balustrade valt het invallende licht op de trap. De muren zijn opgemetseld in geel geglazuurde baksteen. De lamp uit 1919 is van de hand van Jan Eisenloeffel. In de bondsraadzaal bevinden zich monumentale muurschilderingen van Richard Roland Holst uit 1907. In de voormalige bestuurskamer op de eerste verdieping bevinden zich nog drie wandschilderingen eveneens van Roland Holst. Zij symboliseren de indeling van het etmaal in drie fasen: ‘Sterke Uren van de Arbeid', ‘Zachte Uren van de Ontspanning' en ‘Diepen Uren van de Slaap'. 

In 2008-2010 is een grote restauratie van het gebouw uitgevoerd, met steun van het SNS REAAL Fonds en de VriendenLoterij.