Landgoed Nijenburg
Kennemerstraatweg 278, 1851 BG Heiloo, Noord-Holland
Bekijk op kaartHet huidige Nijenburg oogt als een romantisch landgoed in het groen. De wit gepleisterde voorgevel die zich spiegelt in de vijver doet een 19de-eeuws huis vermoeden. Wie echter beter kijkt, ziet dat het om een veel ouder gebouw gaat: de barokke beelden naast de vijver en de in oorsprong geometrische tuinaanleg duiden hier op.
Een landgoed dat met de tijd is meegegroeid
Huis Nijenburg ligt verscholen achter een lange oprijlaan en kijkt uit over een vijver die de witte gevel mooi weerspiegelt. Het huis is in de 17de eeuw is ontstaan en heeft in de loop van vier eeuwen meerdere gezichten gekend.
De basis voor het huidige huis werd rond 1705 gelegd door Gerard van Egmond van de Nijenburg. Hij liet een klassiek landhuis bouwen, met een symmetrische indeling, een spiegelvijver en zichtlijnen in de tuin zoals dat in die tijd gebruikelijk was.
In de 19de eeuw kreeg het huis zijn huidige aanblik: de gevel werd witgepleisterd, de luiken kregen kleur, en de tuin werd omgevormd tot een park in Engelse landschapsstijl, met slingerpaden, boomgroepen en doorkijkjes. Binnen kwamen er nieuwe materialen en decoraties in de smaak van die tijd.
Een bijzonder vertrek is de zogenaamde Blauwe Kamer op de verdieping. Hier zijn schilderingen in grijstinten te zien (grisaille), omlijst door subtiele blauw- en grijskleuren. Deze kamer is tijdens de restauratie zorgvuldig teruggebracht in de stijl van de 18de eeuw.
Vier eeuwen bewoning door bekende families
Nijenburg is nauw verbonden met twee vooraanstaande families: Van Egmond van de Nijenburg en later Van Foreest. In de vroege 17de eeuw kocht Gerard van Egmond hier land en liet hij een eerste woning bouwen. Hij gebruikte het als buitenverblijf, mogelijk als jachthuis. De naam ‘Nijenburg’ verwijst naar het kasteel Nieuwburg bij Alkmaar, het oude familiekasteel.
In 1742 kwam het huis door vererving in handen van de Van Foreesten, een invloedrijke regentenfamilie met diepe wortels in de regio. Ze woonden vooral in de stad, maar brachten veel tijd door op hun landgoed. Nijenburg groeide uit tot een plek van ontspanning en cultuur, waar men gasten ontving, tuinonderhoud liet uitvoeren en het interieur liet meebewegen met de mode van de tijd.
In de 19de eeuw besloten de Van Foreesten het huis geschikt te maken voor permanente bewoning. Er kwamen meer voorzieningen en het comfort werd verhoogd. In die periode ontstond ook de landschappelijke aanleg van het park zoals we die nu nog kennen.
Op de eerste verdieping van het huis zijn nog steeds familiekamerstukken te vinden, waaronder meubels, portretten en het fraaie 18de-eeuwse pronkpoppenhuis van Maria van Egmond van de Nijenburg – een miniatuurpaleisje dat een inkijkje geeft in het leven van welgestelde vrouwen uit die tijd.
Behouden voor de toekomst
Toen de bebouwing rondom Heiloo en Alkmaar toenam, besloot de familie Van Foreest actie te ondernemen. In 1928 en later in 1966 droegen zij delen van het landgoed over aan Natuurmonumenten, om het open landschap en de natuur te beschermen.
In 2004 volgde een bijzondere samenwerking: Natuurmonumenten, Hendrick de Keyser Monumenten en de familie Snethlage–Van Foreest sloegen de handen ineen. Natuurmonumenten droeg het huis en de bijgebouwen over aan Hendrick de Keyser, met als doel restauratie en herbestemming.
Voorafgaand aan de restauratie is veel onderzoek gedaan naar kleuren, behang en bouwsporen. Daarbij is gekozen om het huis terug te brengen in de sfeer van de 19de eeuw, de periode waarin het huis het meest intensief werd bewoond. Dat kon ook, omdat veel van die inrichting en indeling nog aanwezig was.
Eén ruimte kreeg een andere aanpak: de Blauwe Kamer, een zeldzaam voorbeeld van 18de-eeuwse wanddecoratie, is juist in die vroegere stijl gerestaureerd – vanwege de bijzondere kunsthistorische waarde.
Bij de restauratie is veel aandacht besteed aan duurzaamheid en het behoud van originele materialen. Zo blijft Nijenburg behouden voor de toekomst, mét oog voor de geschiedenis.
Nijenburg vandaag de dag
Nijenburg is niet te bezoeken als museum, maar wordt wel op meerdere manieren gebruikt. In het huis zijn twee appartementen gerealiseerd die particulier worden verhuurd. Op de eerste verdieping is een sfeervolle opstelling met historische meubels, familieportretten en het bijzondere poppenhuis van Maria van Egmond.
Bezoekmogelijkheden
De Historische Vereniging Heiloo organiseert enkele keren per jaar rondleidingen. Tijdens zo’n bezoek krijg je meer te horen over de bouwgeschiedenis en bewoners, en bezoek je onder begeleiding het huis en de tuin. Rondleidingen worden vaak afgesloten met koffie of thee in de oude keuken.
Bekijk de cultuuragenda voor actuele rondleidingen
Naast het huis en de tuin zijn ook de omliggende tuinen, het bos en zelfs de weilanden die bij het landgoed horen te bezoeken. Ga voor meer informatie naar de website van Natuurmonumenten.
