Huis Jan de Jong

De Brabantse bossen, een zandweg en een akker vormen de achtergrond van een besloten woondomein rondom het eigen woonhuis met kantoor van de architect Jan de Jong (1917-2001). Het complex wordt gezien als een van zijn belangrijkste werken en als een hoogtepunt in de naoorlogse architectuurstroming die bekend staat als de 'Bossche School'. Maatvoering, ordening en ruimte gecombineerd met universele traditionele vormen én moderne materialen zijn kenmerkend voor deze architectuur.

Het domein in Schaijk is niet in een keer gebouwd maar ontstaan over een periode van enkele decennia. In 1949 liet Jan de Jong er voor zijn jonge gezin een landhuis in Engelse stijl bouwen. Ook zijn architectenbureau kreeg er een plek.

Geïnspireerd door de lessen van pater-architect dom Hans van der Laan, grondlegger van de Bossche School, werd in 1956 de voortuin ommuurd en een prieeltje gebouwd, gebaseerd op het 'plastische getal', een maatstelsel ontwikkeld door pater Van der Laan om gebouwen samenhang en goed gedimensioneerde vormen te geven. Het experiment kreeg een vervolg in verschillende bijgebouwen waarmee het landhuis steeds meer ging detoneren. De Jong nam daarom het drastische besluit tot afbraak en ging over op nieuwbouw. 

Het nieuwe huis met kantoorvleugel werd gebouwd in 1967-1968 en kreeg omstreeks 1976 een ingangshof met poort, galerij en Mariakapel. In de jaren tachtig volgden de laatste uitbreidingen van het complex.

Het streven is het huis in 2024 voor het publiek open te stellen. 

In de loop der tijd zijn op het terrein vier onderscheiden, maar met elkaar verbonden ‘hoven’ ontstaan: ingangshof, tuin met boomgaard, schapenweide en moestuin, ieder met mooie verhoudingen en gevarieerde bebouwing. Op het punt waar de hoven elkaar raken staat het L-vormige huis met kantoorvleugel. De elementaire vormen van het huis, de flauw hellende zadeldaken, het atrium met vijver, de loggia’s en de klokkenstoel roepen associaties op met mediterrane villa’s, kloostergebouwen en romaanse basilica’s.

In het huis creëerde Jan de Jong een ingetogen leefwereld, waarbij de ruimtelijkheid en een spel met ritmische verhoudingen een belangrijke rol spelen. Zo wordt de woonruimte door kolommen op subtiele wijze ritmisch verdeeld in een middenbeuk en zijbeuken. Aan de westkant van de ruimte liggen de eethoek en keuken, aan de oostzijde is een zithoek en in de nissen zijn zit- en studeerhoekjes opgenomen.

Jan de Jong ontwierp het interieur tot in detail, van de gewassen grindvloeren en de houten meubelen tot de geometrische deurklinken en smeedijzeren lamparmaturen. 

Het huis is aangesloten bij Iconic Houses, een netwerk van bijzondere 20ste-eeuwse woonhuizen: http://www.iconichouses.org/

Aanvragen voor een (groeps)bezoek aan het huis kunnen worden gericht aan de Jan de Jong Stichting.

De Jan de Jong Stichting heeft tot doel het initiëren van activiteiten gericht op de bevordering van de studie van het werk van de architect Jan de Jong en het beheren van zijn architectonisch erfgoed. De stichting tracht dit doel te bereiken door de kennis van zijn werk (projecten en studie) te bevorderen en toegankelijk te maken, het tot stand brengen van publicaties, het archief in stand te houden en belangstellenden daarin inzage te geven, en de instandhouding van zijn gebouwde erfgoed in de functie waarvoor het bedoeld is. Voor meer informatie zie: http://www.jandejongstichting.nl.

Voor meer informatie zie ook Jaarverslag Vereniging Hendrick de Keyser 98 (2016), pp. 16-19 en Huizen in Nederland (2018) 432-439.