Vml. tolhuis

Van uitzonderlijke kwaliteit zijn de balkconsoles op de begane grond en de verdieping. Ze zijn gedecoreerd met prachtige Renaissance ornamenten met onder andere rolwerk, diamantknoppen en portretten.

In 1425 werd door de graven van Holland een tol ingesteld in Gorinchem. Hiervoor werd aan de westzijde van de stad, daar waar de rivier de Linge in de Merwede uitmondt, een tolhuis gebouwd. Het gebouw maakte onderdeel uit van het kasteelterrein van de graven van Holland. 

Na twee branden aan het eind van de 16de eeuw, werd het gebouw gemoderniseerd. Tot 1795 is het in gebruik geweest als tolhuis, daarna werd het bewoond door een Franse generaal en na het wegtrekken van de Fransen werd het in 1814 door het ministerie van oorlog als kazerne in gebruik genomen. In de 19de en 20ste eeuw kende het gebouw een gevarieerd gebruik; militair cholera hospitaal, burgerschool voor jongens, hoofdgebouw van de stellingcommandant van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, een openbare leeszaal, belastingkantoor en een politiepost. In 1977 werd het overgedragen aan de Vereniging. 

Het gebouw heeft door het verschil in bouwhoogte, kapvormen en de onregelmatige plattegrond een schilderachtig uiterlijk en is beeldbepalend voor het stadssilhouet zowel vanaf het water als vanaf de stad. Aan de Molenstraat ligt het hoofdgedeelte van het complex. Hieraan is een grote dwarsvleugel met een achthoekige traptoren gebouwd. Beide bouwdelen kwamen in 1598 tot stand.  

Op de tweede en derde verdieping van het voormalige Tolhuis is ons vakantiehuis  gelegen. Het is een ruim en licht appartement, waar je met twee personen kunt genieten van historie en modern comfort. 

Voor meer informatie zie Huizen in Nederland, deel III Zeeland en Zuid-Holland, pp. 311-318 en Jaarverslag Vereniging Hendrick de Keyser 99 (2017), pp. 21.