Jacob de Wit in Huis Bartolotti
De beroemde schilder Jacob de Wit (1695-1754) is vooral bekend om zijn grisailleschilderingen. Met dit soort schilderingen in grijstinten wordt gebeeldhouwd reliëf gesuggereerd. De Wit maakte het tot zijn handelsmerk en daarom worden dergelijke schilderijen ook nu nog vaak ‘Witjes’ genoemd, zelfs als deze niet door hem vervaardigd zijn. De Wit gebruikte zelf overigens de benaming ‘Grauwtjes’. Deze in Amsterdam geboren schilder beschikte over een dermate groot teken- en schildertalent dat hij uitgroeide tot de best betaalde portret- en historieschilder van Nederland in de achttiende eeuw. Zijn geraffineerde schilderstijl en beheersing van het licht in zijn schilderingen was fenomenaal. Jacob werd populair en schilderde vele doeken voor de stads- en buitenhuizen van patriciërs.
In de voorkamer van Huis Bartolotti bevinden zich vijf werken van De Wit: twee bovendeurstukken, een groot plafondstuk en twee tondo’s. Afgezien van de grote plafondschildering zijn alle werken uitgevoerd in de voor De Wit karakteristieke grijstinten.
Op het doek boven de deur naar de gang staan enkele putti rond een geit afgebeeld. Een van de putti probeert op de geit te zitten terwijl hij wordt ondersteund door twee anderen. Een putto houdt de geit bij de sik vast. Mogelijk verbeelden zij de getemde wellust. Een andere interpretatie is die van een bacchanaal, een thema dat De Wit vaker heeft uitgewerkt. Enigszins verborgen op de achtergrond staat een bebaarde man met kind in de armen. Deze figuur lijkt op een beeld uit de Oudheid van Silenos die de jonge Dionysos (Bacchus) vasthoudt. Wie de gesluierde figuur in het medaillon boven de geit is, is niet duidelijk.
Het andere bovendeurstuk geeft verwijzingen naar het thema water: een putto houdt een visnet vast, twee anderen schelpen en één een grote urn waar water uit stroomt. Drie van de vijf putti knielen voor een medaillon in het midden van de voorstelling. Hierop is een gekroond hoofd en profil weergegeven. Het hoofd heeft twee gezichten: links een ouder gezicht met baard, rechts dat van een jonge man of vrouw. Mogelijk is hier de Romeinse god Janus afgebeeld, de god van het begin, transitie en doorgangen/deuren. Gezien het thema water is echter waarschijnlijker dat het om de zeegod Poseidon en zijn vrouw, de zeenimf Amphitrite, gaat.
Het grote plafondstuk met daarop Flora en Zephyr (de westenwind) tussen de wolken, wordt geflankeerd door twee ronde grisailles. Op beide tondo’s staan putti afgebeeld, die eveneens tussen wolken zweven. De putti met zwaard en weegschaal verbeelden Gerechtigheid en de putto met in de ene hand een spiegel en in de andere een slang stelt Voorzichtigheid voor.
De twee bovendeurstukken en het grote plafondstuk zijn voorzien van het signatuur en datum JWit 1735. De twee tondo’s hebben deze niet maar kunnen dankzij twee gesigneerde voorstudies (collectie Universiteit Leiden) wel worden toegeschreven aan Jacob de Wit.
