Rosmolenstraat 3

De huisjes aan de Rosmolenstraat maken deel uit van het complex van het voormalig gasthuis op de hoek van de Rosmolenstaat en de Hoogstraat. Het hoekhuis dateert oorspronkelijk uit 1393. Na de Reformatie kreeg het gasthuis verschillende nieuwe functies. Zo heeft het onder andere dienst gedaan als waag en in 1610 werd het verbouwd tot woonhuis. Daarbij werd het gebouw in twee helften verdeeld en werd er een nieuwe halfsteens gevel tegen het oude werk aangeklampt.
Op het achterterrein werden zeven proveniershuisjes gebouwd. Het laatste van het rijtje dwarshuisjes kreeg aan de zijde van de Hofstraat een getrapte puntgevel. In jaartalankers is het bouwjaar 1611 aangegeven.

Een provenier was iemand van middelbare leeftijd die zich tegen een som geld inkocht in een tehuis en zich op deze wijze verzekerde van een onbezorgde oude dag. De huisjes waren oorspronkelijk in eigendom van het gasthuis en het beheer viel onder het weeshuis. In de 19de eeuw was de ‘armenstaat' verantwoordelijk.

Bij aankoop door Vereniging Hendrick de Keyser in 1963 waren de huisjes in gebruik als pakhuizen. Tijdens de restauratie van 1980 werd de oorspronkelijke gevelindeling terug gebracht en werden de zeven huisjes samengevoegd tot twee woningen. Enkele woning zijn samengevoegd en ingericht als Monument en Bed-locatie.

Voor meer informatie zie Huizen in Nederland, deel IV Utrecht, Noord-Brabant en de oostelijke provincies, pp. 267-273.