Hoofdtoren

De 16de eeuw was voor Noord-Nederland een periode van opeenvolgende oorlogen en krijgsgeweld. Als antwoord op dit gevaar werd Hoorn aan de landzijde voorzien van een aarden wal met stenen torens. In 1532 werd bij de ingang van de Oude Haven een zware vestingtoren gebouwd, die tevens de toegangspoort vormde voor wie vanaf het ‘houten hoofd' - een aanlegsteiger voor zeeschepen - de stad wilde binnengaan. Deze stenen kolos drukt sindsdien zijn stempel op het stadssilhouet van Hoorn. Nadat de toren zijn defensieve functie had verloren, werd hij in 1651 voorzien van een sierbekroning naar voorbeeld van de Amsterdamse Zuiderkerk.

De toren is geplaatst op een vijfhoekige onderbouw van zware blokken natuursteen die overgaat via een tienzijdige tussenzone, in de halfronde bovenbouw van de toren. Deze eindigt in een uitgekraagde weergang, die diende om belagers van bovenaf te bestoken. Nadat in de 17de eeuw de kanonnen waren verplaatst naar nieuwe bolwerken aan de rand van de stad, werd de bovenzaal voorzien van grote vensters.

Het metselwerk van de Hoofdtoren aan de zeezijde biedt een opvallende aanblik. Deze bestaat voor tweederde deel uit witte kalksteen en voor eenderde deel uit baksteen. Of de toren zo gebouwd is en waarom, vormt het onderwerp van onderzoek door fysisch-geograaf Frans Kwaad. Zijn onderzoek, vele afbeeldingen en enkele voorlopige bevindingen vindt u op de website http://www.kwaad.net/Hoorn-Hoofdtoren.html

Voor meer informatie zie Jaarverslag Vereniging Hendrick de Keyser 85 (2003), pp. 9-11.