Joseph Bollina

De 18de eeuw wordt wel eens het ‘architectenloze tijdperk' genoemd. Niet omdat er niet gebouwd (of verbouwd) werd, maar vooral omdat ontwerpen vaak tot stand kwamen in samenwerking tussen opdrachtgevers, timmermansbazen, metselaarsbazen en ontwerpende decorateurs als stucwerkers, houtsnijders, schilders, beeldhouwers en andere ambachtslieden. Er werden door de economische en politieke situatie in deze tijd vooral woonhuizen gebouwd en weinig openbare gebouwen.

Bij de belangrijkste particuliere opdrachten werd kwalitatief op zeer hoog niveau gewerkt: de cultuur van het rijk gedecoreerde patriciërshuis en de buitenplaats bereikte een hoogtepunt. De Vereniging bezit veel fraaie voorbeelden, zoals Sparrendaal in Driebergen, Gortstraat 30 in Middelburg, Bovenbeekstraat 21 in Arnhem en Noordeinde 5 in Monnickendam.

Timmermansbazen en metselaarsbazen traden vaak op als aannemers en als speculanten op de woningmarkt. Zij schakelden wisselende ploegen van ambachtslieden in voor de uitvoering van hun bouw- en verbouwprojecten. De getalenteerde ontwerpende en uitvoerende kunstenaars zijn vaak niet meer bekend, bouwploegen kunnen zelden worden gereconstrueerd.

Toch zijn er ontwerpers, architecten en decorateurs wiens namen in het uitgebreide 18de-eeuwse bezit van de Vereniging opduiken. De Delftse beeldhouwer, stucwerker en architect Joseph Bollina is een voorbeeld. Van zijn hand zijn enkele zeer boeiende ontwerpen. Bollina was net als veel andere vooraanstaande stucwerkers in de Republiek afkomstig uit het Italiaans-Zwitserse grensgebied. Aanvankelijk werkzaam in Den Haag, verhuisde hij in 1732 naar Delft. Twee van zijn bekendste werken zijn in het bezit van de Vereniging: het gebouw van de Fundatie van de Vrijvrouwe van Renswoude, Oude Delft 49 en het Proveniershuis in Schiedam, beide begonnen in 1756.